به گزارش مشرق، «روسیه» و «عربستان»؛ دو بازیگر تأثیرگذار در عرصه ی خاورمیانه، با منافعی مختلف و بعضا متضاد. شاید عرصه ی سوریه و بحث هسته ای ایران، اوج اختلاف منافع این دو بازیگر منطقه باشد. در این چارچوب، دو سفر سال گذشته ی بالاترین مقام امنیتی عربستان به روسیه، نظرهای بسیاری را به خود جلب کرد. حالا با گذشت چند ماه از آن سفرها، اطلاعات تازه ای از مضمون گفتگوهای بندر بن سلطان در مسکو به گوش می رسد. روزنامه معتبر «السفیر» لبنان، اخیرا گزارش مفصلی درباره آنچه در این سفر رخ داده منتشر نموده است که علاوه بر آن دیدارها، حاوی نکات و اطلاعات مهم دیگری هم از روابط روسیه و عربستان و همچنین قضایای پس از دیدار بندر از مسکو است. در قسمت اول این مطلب، بخشی از گفتگوهای بندر در مسکو و همچنین جریان مذاکره تلفنی خصوصی ملک عبدالله با پوتین را خواندید. در ادامه، بقیه این گزارش را می خوانید: 

بندر بن سلطان در سفر اخیرش به مسکو، در روز 13 دسامبر سه جلسه پشت سر هم داشت. در این جلسات،  معاونش در امور مربوط به لبنان یعنی رحاب محمد ابراهیم مسعود هم حضور داشت. دیدار اول با مسئول دستگاه اطلاعاتی روسیه ژنرال ووتسلاو کوندراسکو، دیدار دوم با رئیس جمهور پوتین و دیدار سوم با وزیر امور خارجه سیرگی لاوروف بود.

برخورد صریح و شفاف روسیه در این دیدارها، مواضع متناقض دو کشور درباره بحران سوریه را آشکار کرد. به رغم اینکه سوریه علنا مواضع مؤید نظام سوریه اتخاذ می کند، پوتین در این دیدار گفت: موضع ما در سوریه بی طرفانه است. ما می خواهیم خشونت های مسلحانه از طریق راه حلی سیاسی به پایان برسد و اصلاحات و بازسازی و آشتی در سوریه شروع شود. در مقابل، شما (و در کنار شما برخی کشورهای دیگر جهان و منطقه) همه همّ و غمّتان یک چیز است و آن هم سرنگون کردن بشار اسد. باید متوجه باشید که فضای بین الملل تغییر کرده است و وقایع میدانی هم به نفع مخالفین پیش نمی رود.

طرح نظامی بندر بن سلطان که دو هفته پیش از سفرش به مسکو، می خواست در جبهه غوطه شرقی دمشق نفوذ و پیش روی کند، با شکست مواجه شده بود. پوتین هم گزارش هایی از نقش سعودی ها در تأمین تسهیلات لجستیکی (از طریق مرز اردن) برای ایجاد این تحول بزرگ در دست داشت، تحولی که می خواست این بار خود دمشق را تبدیل به صحنه ی درگیری و زد و خورد نظامی دولت و مخالفین کند. این طرح همان چیزی بود که پیش بینی شده بود بعد از انفجار مقر «امنیت ملی سوریه» در 18 جولای 2012 (که به کشته شدن وزیر دفاع و معاونش آصف شوکت منجر شد) به وجود بیاید.

به رغم دومین شکست در نفوذ به دمشق؛ ظاهرا بندر هنوز تسلیم نشده بود. بندر در دیدار با پوتین اعلام کرد که موضع آمریکایی ها در پذیرش حضور نظام سوریه در ژنو 2 موجب ناامیدی اش شده است. رئیس دستگاه اطلاعات سعودی عینا این عبارات را به کار برد که «موضع آمریکایی ها ما را خیلی شوکه کرد. آنها ثابت کردند که جدی نیستند و دیدگاه روشنی هم درباره بحران سوریه ندارند. کارهایی که من در دوره اخیر کردم با موافقت کامل آمریکایی ها بود، مشخصا با رضایت و موافقت شخص باراک اوباما. ولی آمریکایی ها ناگهان تغییر کردند. ما که هنوز دلیل این مسئله را نمی دانیم. ما الان نگران اعتبار و آبروی خودمان شده ایم. روزانه هزار نفر هزار نفر از مردم سوریه به دست نظام و حزب الله کشته می شوند [!!]. کاش به خطبه های امامان جماعت در عربستان گوش کنید. آنها مسئولیت هدر رفتن خون سوری ها و دست بسته نشستن را به گردن ما می اندازند. نمی خواهم پنهان کنم که ما دیگر به آمریکا اعتماد نداریم. مشکلمان با شما هم این است که هر چه به شما نزدیک تر می شویم شما در پرونده سوریه از ما دورتر می شوید.»
 
این سخنان بندر نشانگر ناامیدی شدیدش بود. اما پوتین هم مسامحه نکرد، بلکه با همان صراحت گفت: درست است که آمریکایی ها برخی گروه های مسلح را از استانبول حمایت می کنند، خصوصا جبهه اسلامی را، ولی خب همه می دانند که شما در تأمین پول و سلاح [گروه های مسلح] مؤثرترید. من و ملک عبدالله [در گفتگوی تلفنی مان] یک سؤال مشترک داشتیم: آینده سوریه چه می شود. گمان می کنم سفر شما به مسکو باید همراه با پاسخهای مشخص می بود، خصوصا پیرامون آمادگی تا برای تحولی سیاسی در نظرگاهتان به پرونده سوریه.

پوتین جواب مشخصی از بندر نگرفت. به او گفت: هر اعتراضی که از این سمت و آن سمت نسبت به توافق ما و آمریکایی ها در هر پرونده بین المللی صورت بگیرد، به جایی نمی رسد مثلا دیدید که [به رغم اعتراضات] چطور در موضوع خلع سلاح شیمیایی سوریه به توافق رسیدیم و چطور در موضوع هسته ای ایران به توافق رسیدیم، حتی اروپایی ها هم دارند خودشان را با تحولی که در موضع آمریکا به وجود آمده تطبیق می دهند. اطلاعات ما نشان می دهد که ملک عبدالله هم از این جو دور نیست و او هم به صورت مثبت با تحولات مواجه می شود.

بندر در این جا سعی کرد بحث را بکشد به نتایج احتمالی ژنو 2، پوتین هم گفت: پیشنهاد پایه این است که بشار اسد در خلال دوره انتقالی که حکومتی انتقالی طبق مقررات ژنو 1 و نتایج ژنو 2 بر سر کار خواهد بود، کماکان رئیس جمهور بماند، ولی اختیاراتش را به صورت موقت و طبق توافقنامه ای بین المللی به این هیئت انتقالی تفویض کند. در آن توافق بین المللی همچنین به رئیس جمهور سوریه با قطعنامه ای از شورای امنیت مصونیت قضائی اعطا شود. این مرحله، از زمان شروعش یک سال طول خواهد کشید و طی آن قانون اساسی جدیدی تدوین و تحت نظارت بین المللی به همه پرسی گذاشته می شود و سپس طبق آن قانون اساسی انتخابات مجلس و سپس انتخابات ریاست جمهوری برگزار می گردد. ما و آمریکایی ها توافق کردیم که هر دو پیشنهادهای محدود و مشخصی درباره اسامی کسانی که نامزد رهبری دوره انتقالی هستند طرح کنیم. در خاتمه باید به شما متذکر شوم که روسیه ابداً نمی پذیرد که کسی درباره آینده بشار اسد مذاکره کند. این ملت سوریه است که باید سرنوشت و آینده او را تعیین کند و هیچ دولتی حق ندارد به نیابت از ملت سوریه این کار را بکند. ما معتقدیم هیچ قانون بین المللی ای به فلان دولت یا آن یکی دولت اجازه نمی دهد که تعیین کند چه کسی حق دارد در انتخابات ریاست جمهوری نامزد شود و چه کسی حق ندارد، حالا چه در سوریه و چه در هر جای دیگر. مجددا از شما دعوت می کنم که وارد روند سازنده برای زمینه سازی خوب جهت ژنو 2 شوید.

جواب بندر بن سلطان خشمگینانه بود: شما شرح کامل و مستوفایی دادید ولی من در حال حاضر پاسخی ندارم و باید با ریاض مشورت کنم.

در این جا دو طرف توافق کردند که در همان روز جلسه ای بین مهمان سعودی و وزیر امور خارجه «سرسخت» روسیه سرگئی لاوروف تشکیل شود.

در آن دیدار هم که در مقر وزارت امور خارجه روسیه تشکیل شد و بیش از نیم ساعت طول نکشید، بندر گفت: سران عربستان را تلفنی در جریان توضیحات پوتین گذاشته و آن ها هم با توجه بسیار آن را شنیده اند ولی مشخص است که به دلیل موضع تند روسیه در دفاع از نظام سوریه، اختلاف نظرهای گسترده ای بین دو طرف وجود دارد، هر چند که هر دو پیرامون خطیر بودن وضع در منطقه اشتراک نظر داریم. فلذا می توان گفت که رسیدن به توافق مشترک بین ما ممکن نیست. و در نتیجه من هم نمی توان هیچ التزام مشخصی به شما بدهم، خصوصا که من تا این لحظه هیچ پاسخ مشخصی از ملک عبدالله درباره قضایایی که رئیس جمهور پوتین مطرح کرد ندارم. مهم این است که در تماس باشیم و شما هم به صورت پیوسته ما را در جریان تدابیر خودتان و آمریکایی ها برای برگزاری ژنو 2 قرار دهید.
 
بندر به ریاض برگشت و روس ها منتظر پاسخ او شدند. وقتی در دادن پاسخ تأخیر شد؛ چندین بار پیش از آغاز سال 2014 و بعدش از او پرس و جو کردند و هر بار جواب فقط همین بود که او در یک مرخصی استعلاجی طولانی در پایتخت آمریکا است.
 
گزارش های رسیده حاکی است که شاهد تغییراتی تدریجی و آرام در حکومت سعودی خواهیم بود. روس ها و برخی طرف های دیگر روی این حساب کرده اند که طی این تغییرات، نقش شخصیت هایی مثل شاهزاده محمد بن نایف و شاهزاده عبدالعزیز بن عبدالله پررنگ تر شود. اطلاعات اولیه هم حاکی از همین مسئله است. نشانه های زیادی از لبنان گرفته تا خود عربستان به این موضوع اشاره می کند. آیا می توان برخورد روزنامه نگار کارکشته ی سعودی دوود شریان را در انتقاد از سران مذهبی ای که میلیون ها سعودی و عرب از آن ها حمایت می کنند را بدون چراغ سبز یکی از مراکز نفوذ در عربستان دانست؟ [داوود شریان چندی است به سران مذهبی سعودی که جوانان را برای «جهاد» در سوریه تشویق می کنند، انتقاد می کند.]

آیا می توان انتشار مقاله ای استثنایی از نویسنده ای سعودی و در روزنامه ای سعودی را با عنوان «لبنان چگونه حکومت می کند؟» را بدون چراغ سبز بعضی ها دانست؟

آیا می شود که دولتی فراگیر در لبنان تشکیل شود بدون کنار رفتن ممانعت سعودی ها؟
و .... مثال های زیادی می توان در این زمینه ذکر کرد.
باید منتظر روزهای آینده بود.